Rouwen terwijl iemand er nog is.

Over afscheid terwijl iemand er nog is. 

Er zijn van die onderwerpen waar we liever niet te lang bij stilstaan. Omdat ze schuiven in je keel, prikken in je ogen en een soort verdriet geven dat je niet zomaar even van je afschudt. Dit is er zo eentje... 

Rouwen.

Maar dan om iemand die er nog is. 

Er is nog geen kist, geen crematie, geen rouwkaart op je mat. Geen mensen in het zwart met zachte stemmen. Alleen jij, en het besef: hij/zij is er nog, maar niet meer zoals eerst.. .

Onzichtbare rouw: 

Het is rouw die vaak geen naam krijgt. Want hoe leg je uit dat je iemand mist die vanochtend nog tegenover je zat? Hoe vertel je dat je partner, je ouder, je kind, je beste vriend nog ademt, maar dat jij je hart steeds opnieuw moet herschikken, omdat diegene beetje bij beetje verdwijnt? 

Bij dementie, hersenletsel, psychose, verslaving of ernstige depressie gebeurt dat vaak. iemand verandert. Gedrag, woorden, contact, gevoel! Alles veranderd en verschuift. Maar jij blijft erbij, terwijl je langzaam afscheid neemt van wat ooit vanzelf ging: Samen lachen, samen ruziën, samen weten hoe de ander kijkt zonder iets te zeggen. 

Je rouwt.. 

... Terwijl de wereld doorgaat. 
... terwijl mensen zeggen: "wees blij dat ze er nog zijn". 
... terwijl niemand ziet dat jij eigenlijk al maandenlang en soms al jarenlang een klein beetje sterft van binnen. 

Waarom dit zo ingewikkeld is. 

Deze vorm van verlies is rauw, rommelig en onzichtbaar. Het past niet in hokjes, Geen vaste fases, geen boekje met tips, geen moment waarop je egt: zo, nu is het klaar. Je neemt elke dag een beetje afscheid. En vaak voel je je daar nog schuldig over ook. 

Want hoe kun je rouwen, als iemand gewoon aan tafel zit? 
Hoe kun je verdrietig zijn als je nog een arm kunt vasthouden? 
Nou, omdat je weet wat er mist. omdat je herkent wat er wás. Omdat liefde niet verdwijnt als iemand verandert, maar de manier waarop je die liefde kut geven wel. 

De eenzame vorm van houden van.. 

Het doet pijn als je de ander niet meer herkent. 
Of als ze wantrouwend worden. 
Of ineens geen interesse meer in je hebben, of tonen in andere dierbare. 
Of zinnen zeggen die niet meer bij hen passen. 

Je blijft zorgen, praten, koken en bezoeken. 
Maar je hart zit er soms bij met een pleister erop. Je probeert! Je blijft loyaal! Maar diep van binnen voel je hoe een stukje verbinding, telkens wat meer afbrokkelt. 

En dat... dat is rouw. Echte rouw. 

Niet minder, misschien wel meer. Omdat je geen ritueel hebt, geen afsluiting, geen plek om te zeggen: dit was het dan. Alleen maar: Dit is het nu... en morgen misschien weer anders. 

Hoe kun je hiermee omgaan? 

Eerlijk? Er is geen toverformule, geen glad coachingsverhaaltje dat dit ineens lichter maakt. Maar er zijn wel dingen die kunnen helpen.

1. Geef rouw een plek. 
Je mag verdriet voelen, Echt. Ook als de anderen het niet begrijpen. Ook als het lijkt alsof je 'sterk' moet zijn. Jij mag instorten. Je mag huilen omdat het weer een dag is waarop ze je naam niet wist. Of omdat jullie grapjes ineens nergens meer landen. 

2. Zoek herkenning
Praat met mensen die het kennen. Die snappen dat het niet 'zomaar' zorg is, maar liefde met verlies aan de rand. Lotgenoten, een coach, een vriendin, een professional. Niemand hoeft dit alleen te dragen. 

3. Koester herinneringen, zonder ze vast te willen houden 
Soms helpt het om foto's op te hangen, oude filmpjes terug te kijken, of gewoon te zitten met een herinnering aan wie iemand was. Niet om vast te klampen. Maar om te voelen: dit was echt, en dat mag er zijn. 

4. Schrijf het van je af. 
Soms is je hoofd vol. Boosheid, verdriet, verwarring, hoop. Schrijven helpt. Een dagboek, een brief aan jezelf, een brief aan degene van 'vroeger'. Je hoeft het nooit te versturen, maar het luchtop. 

5. Wees zacht voor jezelf

Je hoeft het niet perfect te doen. Je hoeft geen geduldige engel te zijn die altijd maar liefdevol reageert. Soms ben je boos, moe, onredelijk, bang. Dat hoort erbij. Je doet het al goed, zoals je het nu doet. Ook als het even niet lukt. 

Tot slot: Liefde blijft, maar verandert van norm. 

Rouwen om iemand die er nog is, is misschien wel de moeilijkste vorm van houden van. Je houdt vast, terwijl je loslaat. Je zorgt, terwijl je ook zélf geraakt wordt. Je probeert te blijven staan, terwijl je hart langzaam splintert. 

En tóch..
... Blijft dar ets van liefde over. 
In kleine momenten. Een aanraking. Een herinnering. Een stilte die je aankan. 
Dus als jij dit herkent, weet dan: je bent niet gek. Je bent aan het rouwen. En dat mag. Echt!