Familie, liefde en loslaten

Familie kent iemand het langst, maar soms begrijpen ze hem het minst. 
Niet omdat ze het niet willen, juist omdat ze zó graag willen! 
Want liefde wil je vasthouden, wat langzaam verandert, en wij mensen houden namelijk niet altijd van veranderen. 

In de ouderenzorg is familie geen "aanvulling" meer (en sterker nog nooit geweest, maar we gingen er anders mee om), maar een essentieel onderdeel van goede zorg. 
Wie mensgericht werkt, weet dat de cirkel om de bewoner heen net zo belangrijk is als de zorg zelf. 
Zonder die cirkel mist er iets, de context, de geschiedenis, de betekenis van kleine signalen. 

Van de week zag ik een dochter bij haar moeder. Ze keek op naar me en zei: "zo was ze vroeger echt niet". En ik begreep haar meteen. Voor haar is elke verandering een stukje verlies. Voor ons is het een nieuwe realiteit. Daar zit het spanningsveld, tussen liefde en loslaten. 

De zorgprofessional werkt vanuit observatie en ervaring. De familie vanuit emotie en herinnering. Beide perspectieven zijn waar, en het is juist in die samenwerking dat we betekenisvolle zorg kunnen geven. De theoloog Andries Baart noemt dat presentie, er écht zijn, zonder oordeel, met aandacht voor wie de ander is. Dat geldt niet alleen voor bewoners, maar ook voor hun familie. Door te luisteren, te vertragen en hun verhalen te kennen, kunnen we zorg afstemmen op wat er toe doet. 

De zorgethica Joan Tronto beschrijft in haar theorie over zorgethiek dat goede zorg alleen ontstaat als er sprake is van wederkerigheid, zorg geven en zorg ontvangen, verantwoordelijkheid delen. Dat vraagt iets van beide kanten, vertrouwen communicatie en het durven erkennen dat we het samen beter weten dan alleen. 
In de praktijk betekend dat: 

• Familie uitnodigen in plaats van informeren. 
• Samen zoeken naar wat wel werkt. 
• Ruimte maken voor emoties  zonder direct een oplossing te hoeven bieden. 

En ja, soms schuurt het. Maar zonder wrijving is er ook geen glans. Als verwachtingen botsen of verdriet de boventoon voert. Maar juist in dat schuiven en schuren ontstaat ook echt begrip naar elkaar. Wanneer je zelf ziet dat zorg niet alleen praktisch is, maar ook een vorm van nabijheid en wanneer teams zien dat bij frustratie er vaak gemis achter zit. En dat mag er zijn, maar zullen we ook moeten erkennen. 

Want laten we eerlijk zijn, zorg zonder familie is onvolledig. Zorg met familie is soms ingewikkeld, maar altijd waardevoller! 

Zorg is pas compleet wanneer we familie niet als toeschouwer zien, maar als mede-zorger. Niet tegenover ons, maar naast ons aan tafel.